Ders Notları • ERUZEM

ATATÜRK İLKELERİ VE İNKILAP TARİHİ II – 9. Hafta

10 Mayıs 2018

9. Hafta – 13 Nisan 2018 Erciyes Üniversitesi Eruzem Dersi

1. İnönü Savaşının Sonuçları:

  1. İsmet Paşa generalliğe yükseldi.
  2. Zafer havası TMMM bayram havası yarattı.
  3. TMMM’nin kurduğu düzenli ordunun ilk askeri başarısıdır.
  4. TMMM içeride ve dışarıda otoritesini arttırmıştır.
  5. Milli mücadeleye inanmayıp mesafeli duranlar bu zaferin ardından görüşlerini değiştirmiştir.
  6. Askerden kaçanlar askere kayıt yaptırmaya başlamıştır. Asker sayısı artmıştır.
  7. Düzenliği ordunun kazandığı ilk zaferle birlikte mecliste yaşanan tartışmalar sana ermiştir.
  • Moskova antlaşması imzalanmıştır. (16 Mart 1921) (Moskova antlaşması Rusya ile yapıldı.)
  • İstiklal Marşı kabul edilmiştir. (12 Mart 1921)
  • Londra Konferanslı toplanmıştır. (23 Şubat – 12 Mart 1921)
  • Afganistan Dostluk Antlaşması imzalandı. (1 Mat 1921)
  • Teşkilat-ı Esasiye Kanunu kabul edildi. (20 Ocak 1921)

  1. İnönü savaşının yapıldığı yer metris önü…

Afganistan Antlaşması (1 Mart 1921)

  • İlk defa doğulu bir islam devleti TMMM’yi ve Misak-i Milliyi tanıdı.

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

  • Egemenliği millete veren ilk anayasadır. Türkiye’nin ilk anayasasıdır.
  • Kısa ve öz hükümlerden oluşur.
  • 23 Maddesi vardır.
  • Egemenlik millettedir.
  • Yasama, yürütme ve yargı güçleri meclise aittir.
  • İlk zamanlar anayasa laik değildir. Yasaların çıkartılması, kararların alınması devlettedir.

Moskova Antlaşması (16 Mart 1921)

  • TBMM ile Sovyet Rusya arasında imzalanmıştır.

Rusya ile yakınlaşılmasına zemin oluşturan sebepler ise;

  • Ali Fuat Cebesoy’un Büyükelçi olarak atanması.
  • Gümrü Antlaşması ile Ermeni sorununun çözümlenmesi.
  • Rusya’nın güneyden gelebilecek tehlikeleri önlemek istemesi.
  • Batı Cephesinden Yunanlıların yenilgiye uğratılmaları.
  • Her iki tarafından ortak düşman karşısında birleşme ihtiyacı duymaları yakınlaşmaya neden olmuştur.

Moskova Antlaşmasının önemi nedir?

  • Rusya Misak-ı Milliyi ve Türk Devletini tanıyan ilk Avrupa ülkesi olmuştur.
  • Kars, Ardahan Türkiye’de kaldı. Batum ise Gürcistan’a verildi.
    Batum’un elimizden çıkmasıyla Misak-ı Milli den ilk taviz verilmiş oldu.

2. İnönü Savaşının sebepleri (23 Mart – 01 Nisan 1921)

  • Londra’dan bir sonuç alınamaması.
  • Serv Anlaşması’nı TBMM’ye kabul ettirmek.
  • Eskişehir ve Ankara’yı ele geçirmek.
  • 1. İnönü Savaşının intikamını almak.

Batı cephesinde tek kaybettiğimiz savaş Kütahya – Eskişehir savaşıdır. (10-25 Temmuz 1921)

Sakarya Savaşı

Sakarya Savaşı, Sakarya Nehri boyunca olan alanda yapılmıştır.

Sakarya Meydan Muharebesi, Kurtuluş Savaşının dönüm noktası kabul edilen savaştır.

Sakarya savaşının komutanı Fevzi Paşa’dır.

Sakarya Savaşına Subaylar Savaşı’da denilir. (En fazla Subay şehit Sakarya Savaşında verilmiştir.)

Sakarya savaşı Yunanlılar tarafından başlatılmıştır. 23 Ağustos 1921

* Mustafa Kemal Atatürk Sakarya Savaşında şu emri vermiştir: “Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla sulanmadıkça terk edilemez.“

Yunanlılarla yapılan Sakarya Savaşı Zaferi sonrası askerlerimizin sevinci…

Sakarya Savaşının Sonuçları (İç politika açısından)

  • Son savunma savaşıdır.
  • Türk Ordusunun geri çekilişi sona ermiştir.
  • Mustafa Kemal Paşa’ya 19 Eylül’de Gazilik ve Mareşallik unvanı verilmiştir.

Tarihte iki kişi Mareşallik unvanı almıştır. Biri Mustafa Kemal Paşa, diğeri ise Fevzi Çakmak Paşa’dır.

(Sakarya Savaşının Dış politika açısından Sonuçları)

  • Sakarya zaferi sonucu İngiliz Politikasında belirgin bir değişiklik olmuştur. (İngiltere ile Esir Mübadelesi Antlaşması imzalandı. – 23 Ekim 1921)
  • Ukrayna ile Dostluk ve Barış Antlaşması imzalandı. (2 Aralık 1922)
  • Kars Antlaşması imzalanarak Doğu sınırımız kesinleşti.
  • Savaş halinde olduğumuz devletler anlaşma yollarını aramıştır.
    İtalyanlar tamamen topraklarımızı terk etmiştir.
    Fransa ise 20 Ekim 1921’de Ankara Antlaşmasını imzalayarak savaşa son vermiştir.

Sakarya savaşı olmasaydı bu gün biz buralarda olmazdık…

* BÜYÜK TAARRUZ

Büyük Taarruz’un aynı zamanda diğer isimleri Başkomutanlık, Rum Sındığı Savaşı

Büyük Taarruz öncesi yapılan hazırlıklar

  • Diplomatik girişimlerde bulunulmuştur.
  • Askere Taarruz talimi yaptırıldı (45 dk)
  • Hareket merkezi Akşehir’e taşındı.
  • Taarruz hazırlıkları gizli tutuldu.
  • Başkumandanlık yasası süresiz uzatıldı.
  • Tekalif-i Milliye emirleri ile halktan yardım sağlandı.

Büyük Taarruz’dan da galip çıktık…

Büyük Taarruz’un Sonuçları

  • Milli Mücadelenin askeri safhası sona erdi. Diplomatik dönem başladı.
  • Anadolu’yu kurtaran Türk Ordusu vakit kaybetmeden hemen Boğazlar ve Trakya üzerine yürüdü.
  • Türklüğün yok edilmesi için başlatılan çabalar ebediyen sonuçsuz kaldı.

Mehmet Akif ERSOY’un konuyla ilgi sözü…

MUDANYA ATEŞKES ANTLAŞMASI

İsmet İnönü temsil etmiştir.

 

Batı Cephesi Savaşları Tablosu

Batı Cephesi Savaşları Tablosu

ÖZET tekrar

Batı Cephesinde Yapılan Savaşların “Kronolojik Sıralaması”

BATI CEPHESİ SAVAŞLARI

1- 1. İnönü Savaşı
2- 2. İnönü Savaşı
3- Eskişehir – Kütahya Savaşı
4- Sakarya Savaşı
5- Büyük Taarruz

I. İnönü Savaşı (10 Ocak 1921)

Yunanlılar, 22 Haziran 1920’de Eskişehir’i alarak, Ankara’ya kadar ilerleyip, milli hareketi ortadan kaldırmak için harekete geçti.

  • Bu arada düzenli ordu, Çerkez Ethem isyanı ile uğraşmaktaydı.
  • Yunan ilerleyişi 10 Ocak 1921’de durduruldu ve geri çekilmeleri sağlandı.

II. İnönü Savaşı

  • İtilaf Devletleri Sevr’i kabul ettirmek için Yunan ordusunu teşvik etti.
  • Yunan ordusu, 23 Mart 1921’de iki koldan saldırıya geçti.
  • Yunan ilerleyişi 1 Nisan 1921’de, Türk ordusunun geri püskürtmesi ile son buldu.

Eskişehir – Kütahya Savaşı

  • İnönü Savaşları’nda Türk ordusuna yenilen Yunanlılar, 10 Temmuz 1921’de saldırıya geçti.
  • Yunan ordusu, Afyon, Kütahya, Eskişehir hattını işgal ederek Ankara’ya doğru ilerledi.
  • 25 Temmuz 1921’de Türk ordusu, Yunan ilerleyişini durdurdu. Yunan ordusunun ilerleyişi Ankara’da endişe yarattı.

SAKARYA SAVAŞI

Savaşa Hazırlık

Sakarya Meydan Savaşı için yapılan en önemli hazırlık ordunun ihtiyaçlarının karşılanması için halktan yardım istenmesidir. Bu amaçla Tekalif-i Milliye (Milli Yükümlülük Emirleri) yayımlanarak halkın orduya giyecek, yiyecek, ulaşım ve silah bakımından destek olması sağlandı.

Savaş

Kütahya-Eskişehir Savaşlarında elde ettikleri başarıyı devam ettirmek ve Türk ordusuna son darbeyi vurarak Ankara’yı işgal etmek isteyen Yunanlılar yeni bir saldırı başlattılar. Yapılan Sakarya Savaşı yüz kilometrelik bir cephe üzerinde 22 gün 22 gece sürdü. Mustafa Kemal,Sakarya savaşı’nda dünya savaş tarihine geçen meşhur Hattı müdafaa yoktur,sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır.Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça bırakılamaz. Büyük küçük her birlik, ilk durabildiği noktada tekrar düşmana karşı cephe kurarak çarpışmayı sürdürür. Yanlarındaki birliklerin çekilmek zorunda olduğunu gören birlikler onlara bağlı olamaz. Bulundukları yerde sonuna kadar karşı koyacaklardır emrini verdi.

NOT: Mustafa Kemal bu taktikle dünya savaş tarihin de büyük yenilik yapmış, çizgiye bağlı cephe kavramı sona ermiştir.

Türk ordusunun kahramanca direnişi karşısında Yunanlılar yenilerek geri çekildi.

Büyük Taarruz

26 Mart 1922’de İtilaf Devletleri, Sevr Antlaşması’nda birtakım değişiklikler yaparak barış önergesinde bulunmuşlardı. Misak-ı Milli’ye ters düşen bu önerge TBMM tarafından reddedildi.

  • Mustafa Kemal, Yunan ordusuna kesin ve son bir darbe indirmek için orduyu savaşa hazırladı.
  • Doğudaki ve Güneydeki birliklerin tamamı Batı Cephesi’ne aktarıldı.
  • Tekalif-i Milliye emirleri yeniden yürürlüğe girdi.
  • TBMM, 20 Temmuz 1922’de Mustafa Kemal’in başkomutanlığını süresiz olarak uzattı.
  • 26 Ağustos 1922 sabahı Mustafa Kemal’in Kocatepe’den verdiği emirle Büyük Taarruz başladı.
  • 30 Ağustos 1922’de Dumlupınar Meydan Savaşı kazanıldı.
  • 9 Eylül 1922’de Türk Ordusu İzmir’e girdi.
TEBRİKLER! Bu konuyu bitirdin. Şimdi kendini denemek ister misin? Buraya Tıklayarak Online Test çözebilirsin.
Sonraki konu/ders 10. hafta için tıklayın.

Bunları da beğenebilirsiniz

Bir Yorum Ekle